آموزش و پرورش فرانسه فاطمه ملکدار

مقایسه نظام اموزشی ایران وفرانسه:

مقدمه: تعریف اموزش و پرورش تطبیقی

اموزش وپرورش تطبیقی را میتوان عبارت از یک نظام تحقیقی دانست که مارا به منظور دستیابی به شناخت جدید در زمینه تئوریک وعملی از طریق مقایسه دو یا چندسیستم تربیتی در کشورها ومناطق گوناگون یاری میدهد. تطبیق میتواند بین امور اموزشی در داخل یک نظام ویا نسبت به اموزش وپرورش دیگر ممالک ان هم درسطح وسیع تری صورت گیرد. نکته مهم این است که مقایسه یک امر حساس وظریفی است. برای بهره مندی هرچه بهتر از علم مقایسه اموزش وپرورش ضرورت دارد تا به مسئله فرهنگ ملت ها،قومیت ها،ادیان ومذاهب شرایط اجتماعی هر کشور،جایگاه ان در جامعه جهانی وشرایط جغرافیایی توجه ویژه ای داشت.

دیگرسخن اینکه اگرحرکتی درامر اموزش وپرورش دریک کشور مفیدوموثر وافع شود نمیتوان تصورکرد که این اقدام عینا در کشوردیگر سودمند باشد.چه بسا ممکن است نتیجه معکوس هم بدهد. کارشناسان امور تطبیقی نیز براین اعتقاد اصرار می ورزند که نتایج مثبتویامنفی ازکارکرد اموزش وپرورش دریک کشورهرگزبانتایجی که در کشور دیگر گرفته شده یکسان نیست. نتیجه انکه در امور تطبیقی بایستی از تقلید کورکورانه صرف وبعضا ساختگی اجتناب ورزند ودر مقابل به گزینش منطقی وعاقلانه از نظام اموزش وپرورش سایر ملل دست یافت.

مشخصات نظام اموزش فرانسه:

ساختارنظام اموزشی فرانسه برمبنای دو محوراصلی پایداری وپویایی بررسی میشود. درمحور پایداری،سیاست های اموزشی وقوانین ممصوب در جهت دستیابی به وضعیت مطلوب اموزشی و در محور پویایی:نوسامانی ساختارهاواستقرارزیرساختها،اهداف،عملکردوضعیت موجود نظام اموزشی کشور مورد توجه قرار گرفته است.

پیش از 13میلیون دانش اموزدرمدارس کشورفرانسه به تحصیل مشغولند. نظام اموزشی کشورفرانسه یکپارچه است.ازجمله تغییراتی که درنظام اموزشی فرانسه اتفاق افتاده تفکیک مقاطع ابتدایی ومتوسطه است. باتوجه به تغییرات اموزشی کشور امکان حضور تمامی کودکان گروه سنی 3تا5 سال درکلاسهای پیش دبستانی فراهم شد. ازسال1967سن حضور دانش اموزان درمدارس مقطع اموزش پایه بین رده های سنی 6تا16سال تعیین شده است. درکشورفرانسه حدود60 هزار مدرسه ابتدایی وجود دارد که تسهیلات اموزشی رابرای دانش اموزان درخلال 5سال اول اموزش رسمی مبادرت می ورزند. درسه سال اول اموزش رسمی اموزش پایه درحوزه مهارتهای پایه ارائه شده است ودوسالباقی مانده دانش اموزان اموزش های لازم رافراگرفته ومدارس ابتدایی را پشت سر می گذارند.مقطع اموزش متوسطه به دو مرحله متوالی تقسیم میشود که به نام سیکل یادوره نام گذاری میشود.درفرانسه تقریبا تمامی کودکان رده های سنی 11تا15سال در کالج ها حضورمی یابند.

پس از گذراندن دوره سوم اموزشی دانش اموزان  به کالجهای عمومی،فنی،ویا فنی حرفه ای راه یافته که انها رابرای ازمون های مکاتبه ای کارشناسی یا مهندسی اماده می نماید. اکثردانش اموزان کشورفرانسه  درمدارس تحت نظارت وزارت ملی اموزش میبینند.

اموزش پیش دبستانی:

حضور در دوره های اموزشی پیش دبستانی درکشور فرانسه اختیاری ورایگان بوده وبرای اموزش کودکان رده های سنی سه تا پنج سال درنظر گرفته شده است. هدف نهایی وزارت اموزش و پرورش فرانسه از ارائه دوره های اموزش پیش دبستانی ارتقا توانمندی های کودکان در جهت شکل دهی به شخصیت اجتماعی انان است. در تمام مدت 24ساعت اموزش در هفته اموزش زبان از امتیاز ویژه ای برخوردار است. تحصیل در مدارس عمومی پیش دبستانی رایگان است و این درحالیست که مراکز که مراکز خصوصی به اخذ شهریه تحصیلی مبادرت می ورزند. مدارس عمومی پیش دبستانی توسط شهرداری ها احداث واداره میشوند. گفتنی است که در مهدکودک های کشورفرانسه ازتخصصهای سربازمعلمان برای اموزش کودکان استفاده میشود.متوسط اموزش هفتگی 26 ساعت به کودکان مقطع پیش دبستانی ارائه میشود.

اموزش ابتدایی:

نظام اموزشی ابتدایی کشور فرانسه از ابتدا از نوعی سیاست عدم تمرکز پیروی نموده است. به عبارت دیگر از یک سومستند است احداث مدارس در اماکن مناسب، مراقبت و نگهداری از انها و گزینش معلمین از جمله وظایف جوامع محلی به شمار امده و از سوی دیگر تضمین یکپارچگی و کارایی اموزش ابتدایی از طریق ایجاد شبکه مدارس تربیت معلم در سطح بخشی و تعیین برنامه های درسی و توزیع کتب اموزشی برعهده دولت میباشد. تقسیم مسولیت میان روستاها و دولت در امر اموزش ابتدایی تا اواخر قرن نوزدهم به روال فوق بوده است.

ساختار دوره: دوره های اموزش ابتدایی طی دو دوره به شرح زیر برگزار میشود:

الف/ دوره یادگیری پایه که طی سال اخر مقطع اموزشی پیش دبستانی اغاز و تا دو سال اولیه اموزش ابتدایی ادامه می یابد.

ب/ دوره عمیق سازی اموزشی که طی سه سال اخر مقطع ابتدایی ارائه شده و به کالج منتهی میشود.گذراندن دوره های اموزش ابتدایی برای تمامی کودکان رده سنی 6سال به بالا اجباری و رایگان است. مدت اموزش بطور متوسط 5 سال تا رده سنی 11 سال به طول می انجامد. از سال 1995 میلادی برنامه های اموزش ملی جدیدی وضع شده است از جمله: زبان فرانسه 9 ساعت در هفته ،ریاضیات 5 ساعت، تاریخ و جغرافیاو تعلیمات اجتماعی 4 ساعت، اموزش هنر و ورزش 6 ساعت و حدودا 1.5 ساعت در هفته به اموزش زبانهای روز دنیا اختصاص می یابد.

اموزش متوسطه

اموزش متوسطه با پیروی از سیاست های برابری فرصت و مشاوره تحصیلی و شغلی به صورت رایگان و اجباری به تمامی دانش اموزان رده سنی 12تا16 سال است. در پایان دوره اموزش پایه و پس از موفقیت در ازمون سیکل اول متوسطه دیپلم ملی، گواهینامه مهارت حرفه ای به فارق التحصیلان ارائه میشود.

مقطع اموزش متوسطه به دو بخش تقسیم میشود: 1/ سیکل اول اموزش متوسطه( کالج) در این دوره کالج ها به ثبت نام از دانش اموزان سال اخر ابتدایی در قالب اموزش رایگان و اجباری مبادرت نموده اند. این کالج ها ملزم به اجرای ماموریت دو گانه : ( عرضه فرهنگ به تمامی جوانان فرانسوی) و ( فراهم سازی خدمات مشاوره تحصیلی و شغلی برای انان) است.

ساختار اموزشی: طول تحصیل کالج 4سال تمام میباشد که خود از ساختار 4گانه تشکیل میشود. پایه اول: دوران مشاهده که از ان به عنوان دوره استحکام بخشی به مهارت های اموخته شده دوره ابتدایی یاد میشود.

پایه دوم: راهنمایی تحصیلی

پایه سوم: دوران تعمیق مطالب فراگرفته شده

پایه چهارم: دوران راهنمایی و مشاوره تحصیلی.

گواهینامه پایان تحصیلات پایه معادل سطح علمی 7 ارزیابی شده و از نظر قانون کار حداقل سطح علمی لازم برای استخدام افراد به شمار می اید.

سیکل دوم اموزش متوسطه: طول دوره تحصیل در لیسه 3سال با مشخصات فوق است: 1/ سال اول : از سال اول مقطع اموزش تکمیلی تحت عنوان کلاس تعیین کننده یاد میگردد

2/ سال دوم: دانش اموزان بر حسب عملکرد تحصیلی خود طی سال نخست لیسه به یکی از سه شاخه دیپلم یا متوسطه عمومی، دیپلم تکنولوژیک و یا دیپلم حرفه ای هدایت میگردند.

3/ سال سوم: پس از کسب موفقیت دانش اموزان در ازمون زبان فرانسه که در پایان سال دوم مقطع لیسه برگزار میگردد. و در نهایت در ازمون پایانی شرکت مینمایند.

مشخصات کلی نظام اموزش ایران:

نظام اموزش وپرورش ایران همانند سایر نظامها در کوشش برای تدارک امکانات و تسهیلات اموزشی، اهداف و نیازهای جامعه را مدنظر قرار میدهد. نظام اموزش و پرورش نوین ایران از کودکستان ها دبستانها مدارس راهنمایی دبیرستانها و موسسات اموزش عالی تشکیل شده است. مقدمات ایجاد این نظام از زمان تاسیس دارالفنون در سال1228ه.ش و وزارت علوم در سال 1232ه.ش فراهم شد و بعد از انقلاب مشروطیت بتدریج سازمان و تشکیل یافت.

اموزش پیش دبستانی ایران: که مشتمل بر دوره اموزش اجباری یک ساله ویژه کودکان سنی 5سال با هدف امادگی کودکان در جهت ورود به مراکز اموزش ابتدایی میباشد.

اموزش ابتدایی مشتمل بر دوره اموزشی 6ساله ویژه کودکان رده های سنی 7تا12 سال میباشد.

اموزش متوسطه اول: مشتمل بر دوره اموزشی 3ساله مختص دانش اموزان رده های سنی 12 تا15 سال میباشد.

اموزش متوسطه دوم: که مشتمل بر دوره اموزشی 3ساله است که پیش از ورود به ان دانش اموزان به انتخاب سه شاخه نظری فنی و حرفه ای و کاردانش میپردازند.

مقطع دبستان در ایران: در ایران سن کودکان به مدارس ابتدایی از 7 سالگی است و دروس در هفته 24 ساعت ارائه میشوند و زمان هر کلاس درس 45 دقبقه میباشد و شروع زمان کلاسها 8صبح تا 1 بعدازظهر است. مهمترین برنامه های درسی مقطع ابتدایی عبارتند از علوم قرانی، تعلیمات دینی، انشا و املا فارسی،زبان فارسی ،تعلیمات اجتماعی ،علوم هنری،علوم ریاضی است.

نتیجه گیری:

مقایسه گزینش تحصیلی معلمان ایران و فرانسه:

گزینش کادر اموزشی فرانسه بواسطه اجرای دو نوع ازمون ورودی صورت میگیرد: 1/ ازمون بیرونی که افراد شاغل یا غیر شاغل برخوردار از مدرک کارشناسی دو سال در مراکز تربیت معلم اموزش میبینند و با یک سال کاراموزی وارد اموزش و پرورش میشوند

2/ ازمون درونی: معلمان دیپلمه ابتدایی با برخورداری از تجربه تدریس 3ساله به شرکت در ازمون ورودی مهارتهای تدریس مبادرت نموده و پس از قبولی در ازمون فوق تحت عنوان معلم رسمی به تدریس در مدارس مبادرت مینمایند.

اموزش معلمین متوسطه: معلمین دوره های متوسطه باید علاوه بر مدرک تحصیلی لیسانس گواهینامه مهارت تدریس را از کالج داشته باشند.

گزینش کادر اموزشی ایران: 1/ تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران 2/ دارا بودن صلاحیت های اخلاقی و اعتقادی 3/ داشتن صحت مزاج و سلامت تن و روان 4/ دارا بودن دیپلم کامل متوسطه 5/ اخذ تعهد دبیری

بودجه اموزشی:

 فرانسه: مسئولیت تامین حقوق معلمان ،نظارت اموزشی و هزینه های اموزشی کشور به عهده دولت فرانسه است. اما معلمان محلی نیز تامین هزینه های احداث مراکز اموزشی و نظارت بر عملکرد اموزشی را بر عهده دارند. بودجه مدارس از یک سو به سهم دولت و جوامع محلی است و از سوی دیگر از طریق شهریه تحصیلی مراکز شبانه روزی.

ایران: مسئولیت تامین حقوق معلمان و بودجه مدارس برای موارد اموزشی بر عهده دولت است. ولی امروزه قسمت عمده ای از این بودجه از طریق شهریه هایی که مدارس از والدین اخذ می کنند تامین میشود.

متوسط حقوق معلمین:

فرانسه: میانگین درامد معلمین فرانسه بر حسب دلار امریکا 2483دلار میباشد.

ایران: در حال حاضر متوسط حقوق و مزایای یک معلم 800 تا 900هزار تومان است که 200 الی 300 تومان از حقوق کسر می شود که برای بیمه و بازنشستگی و وام هایی که هر یک از معلمان 1الی 2تا دارند. سابقه و رتبه و امتیاز میتواند تاثیر مثبت برحقوق بگذارد.

معلمان مدارس غیر دولتی بر اساس میزان کیفیت و سابقه خود و نیز کیفیت مدرسه حقوق دریافت میکنند. گفته می شود که میزان حقوق در بهترین شرایط به ازای هر ساعت 20 تا 25 هزار تومان است. با این وضع با احتساب 44 ساعت کار هفتگی حقوق یک معلم برتر در یک مدرسه ممتاز به رقم 3.5میرسد.

اهداف برنامه درسی در مراکز تربیت معلم:

فرانسه: کیفیت بخشی به تربیت معلم هدف اصلی است. به منظور دستیابی به این هدف صلاحیت و استاندارد مورد نیاز برای معلمان در کتاب مربوط به منابع مهارت ها به طور مفصل بحث شده است. براین اساس معلمان دوره پیش دبستان و دبستان بطور عمومی تربیت میشوند یعنی قادر به تدریس همه موضوعات هستند. این صلاحیت دربرگیرنده مهارتهای اصلی حرفه ای است شامل تدریس موضوعات کلاس، موفقیت های یادگیرینظم کلاس، روش های ایجاد انگیزه در کلاس و اخلاق حرفه ای .از معلمان دبیرستان انتظار میرود علاوه بر موارد فوق به مطالعه عمیق تر موضوعات اموزشی بپردازند و حرفه مندی خود را در این زمینه افزایش دهند.

ایران: برای هر یک از برنامه های درسی دوره های تربیت معلم هدف خاص دوره و به تبع ان صلاحیت های مورد انتظار تعریف شده است. هدف از دوره کاردانی اموزش ابتدایی: تربیت معلمانی است که از طریق کسب دانش های نظری و فراگرفتن مهارتهای عملی توام با علاقه و نگرش مثبت برای استقبال به فعالیت های اموزشی و پرورشی در دوره ابتدایی اماده شوند. به طور کلی می توان گفت هدف از برنامه درسی دوره کاردانی تربیت معلم کسب دانش نظری و فراگرفتن مهارتهای عملی و ایجاد نگرش مثبت در دانشجو و معلمان است.